nieuws 2021

Onderzoekers van de TU Delft en NWO-instituut AMOLF ontdekten hoe bepaalde moleculaire bindingen levende cellen zowel flexibel maken om te bewegen als sterk om krachten te weerstaan. Paradoxaal genoeg blijkt dat deze krachtgevoelige catch bonds meestal zwak en inactief zijn, maar naar specifieke plaatsen reizen waar en wanneer cellen beschadigd raken.

Wetenschappers van de TU Delft gaan samen met diverse onderzoeksinstellingen onderzoeken hoe vermindering van uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuiling het best met atmosferische metingen gemonitord kunnen worden. Maandag 22 augustus start de meetcampagne in de regio Rotterdam. De TU Delft zet mobiele radarapparatuur in om stedelijke emissies in kaart te brengen.

Tijdens de UvA Onderwijsdag sprak Karen Maex, rector magnificus van de UvA, over de waarde van de kunst van het argumenteren. Maex noemt daarbij de IIS-honoursmodule 'From Fact-Checking to Argument-Checking' en benadrukt dat wetenschap meer is dan feiten: "Het is belangrijk niet alleen de feiten te begrijpen, die er natuurlijk wel zijn, maar ook de redenering erachter en hoe je tot nieuwe feiten en tot nieuwe kennis komt." Benieuwd naar details over dit vak?

Omdat zelftestonderwijs.nl is gestopt, kunnen studenten en medewerkers nu gratis testkits voor COVID-19 ophalen bij verschillende servicebalies. Meestal wordt beleid achteraf beoordeeld op haar effectiviteit, maar het zou handig zijn als dit ook vooraf te voorspellen is. Volgens UT-onderzoeker Aleid Sunniva Teeuwen ( faculteit ITC ) valt er nog een hoop te winnen op het gebied van beleidsmodellering, ze publiceerde recent over haar onderzoek naar simulatiemodellen die de impact van beleid op de voedselzekerheid voorspellen.

Iemand kan ongemerkt drugs in je drankje doen, waarna je wellicht niet meer in staat bent om helder na te denken. Toch kan drogering bijna nooit bewezen worden, omdat GHB binnen 3 uur uit het bloed verdwijnt. Het iGEM studententeam van de TU Delft werkt aan een snelle sensor voor GHB in drankjes te detecteren.

Onderzoekers van de TU Delft hebben de kleinste door stroming gedreven motoren ter wereld ontwikkeld. Geïnspireerd door de iconische Nederlandse windmolens en door biologische motoreiwitten hebben ze een zichzelf configurerende, stromingsgedreven turbine uit DNA gemaakt, die energie van een elektrische of zoutgradiënt omzet in bruikbaar mechanisch vermogen.

De quantumwereld en onze alledaagse wereld zijn heel verschillende plekken. In een publicatie die deze week verscheen als 'Editor's Suggestion' in Physical Review A, onderzoeken UvA-natuurkundigen Jasper van Wezel en Lotte Mertens en hun collega's hoe het meten van een quantumdeeltje het verandert in een alledaags object.

Om een breed scala aan impulsen te kunnen ervaren, gebruiken onze zintuigen 'logaritmische perceptie'. Een grote toename in de impuls leidt maar tot een kleine toename in wat ons brein ervaart. Een groep onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam, Unilever en Wageningen University & Research laten nu zien dat dit effect niet alleen voor onze oren en ogen geldt, maar ook voor de ervaren dikte van vloeibaar voedsel.

Kunnen verschillen in ouderlijk gedrag, zoals sensitieve responsiviteit, worden verklaard door de mate van ouderbetrokkenheid of door de gender van de ouder? Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam observeerden met internationale collega's het gedrag van vaders én moeders in vader-moeder, vader-vader en moeder-moeder gezinnen.

In het nieuwste nummer van Physical Review B beschrijven UvA-promovendus Xuanbo Feng (QuSoft en IoP) en collega's hun recente experimenten aan een materiaal dat kan overgaan van een normale metaaltoestand in een meer exotische toestand die bekendstaat als een 'ladingsdichtheidsgolf'. Het artikel is door de redactie geselecteerd als Editor's Suggestion.

Met haar felle kleuren en bijzondere patronen was de perskamer van het in 1958 geopende hoofdkwartier van UNESCO in Parijs een architectonisch juweel. Het 4D Research Lab van de UvA maakte een virtuele reconstructie van deze door Gerrit Rietveld ontworpen ruimte. De perskamer, die destijds een geschenk was van de Nederlandse Staat aan UNESCO, is uniek door het gebruik van kleuren en lijnen in de ruimte.

Uit sociaalwetenschappelijk onderzoek blijkt niet dat zwaarder straffen tot minder criminaliteit leidt. Maar waarom pleiten juristen en politici dan wel voor zwaardere straffen? Over deze vraag buigt Malouke Kuiper zich in haar promotieonderzoek. 'Alleen met effectief recht kunnen we zorgen voor een veiligere samenleving.' 'Veel juristen gaan ervan uit dat harder straffen een afschrikwekkende werking heeft', zegt Kuiper, 'terwijl sociaalwetenschappelijk onderzoek laat zien dat dit veel gecompliceerder is.

Is het mogelijk om boekhoudfraude te herkennen aan de hand van openbare financiële jaarverslagen van beursgenoteerde bedrijven? Indranil Bhattacharya, PhD-student aan de Amsterdam Business School (ABS), denkt van wel. Hij gebruikt een machine learning-model om in te schatten of managers moedwillig hun aandeelhouders proberen te misleiden.

Een wijntje of biertje op een werkof studieborrel wordt door velen gezien als de normaalste zaak van de wereld, maar dat zien we graag veranderen op de UvA.

Wordt een ontevreden werknemer een ontevreden burger? Agnes Akkerman is sinds september hoogleraar Regulation of Labour aan de FdR en onderzoekt de invloed van werk en werkomgeving op arbeidsrelaties, politieke attitude en stemgedrag.

'Conversations on quantum gravity' is een nieuw boek van natuurkundige Jay Armas, over de voortschrijdende zoektocht naar een theorie van alles. In het boek spreekt Armas met 37 onderzoekers - waaronder vijf Nobelprijsen Fields Medal-winnaars - die met hem in gesprek gaan over de huidige vraagstukken, de impact van hun eigen ontdekkingen en die van anderen, en hun motivatie om zich bezig te houden met de grootste open vragen over de wereld om ons heen.

Wat hebben een quantumtheorie van de zwaartekracht en elektronen in een 'vreemd' metaal met elkaar te maken? Op het eerste gezicht niet zoveel, maar deze week rapporteert een Nederlands NWO-consortium, waaronder onderzoekers Jake Ayres, Maarten Berben en Nigel Hussey (Radboud Universiteit), Jan Zaanen (Universiteit Leiden) en Erik van Heumen (Universiteit van Amsterdam), in het tijdschrift Nature hun nieuwe experimentele bevindingen waaruit mogelijk toch een link blijkt.

Het Radboudumc gaat een onderzoek leiden naar de aanpak van toekomstige pandemieën, samen met de Radboud Universiteit en de Universiteit van Amsterdam. Rick Quax van het Informatica Instituut/Institute for Advanced Studies is bij dit onderzoek betrokken.

De hoeveelheid informatie die onze zintuigen verwerken is immens. Toch lijkt de wereld om ons heen best overzichtelijk. Selectieve aandacht en verwachtingen spelen hier een belangrijke rol in. 'Waarneming wordt actief in ons brein geconstrueerd. Dit wordt gevormd door de kennis die we al hebben over de wereld, waardoor verwachtingen ontstaan over wat we in onze zintuiglijke omgeving kunnen zien.

Een internationaal team van onderzoekers met daarbij Alex de Koter (Universiteit van Amsterdam en KU Leuven) heeft het mysterie opgelost rond de plotseling zwakker schijnende ster Betelgeuze. Deze grote ster in het sterrenbeeld Orion werd eind 2019 opeens donkerder en lichtte in maart 2020 weer op. De oorzaak blijkt een enorme stofsluier die de ster overschaduwde en dus niet een ophanden zijnde supernova.