nieuws 2024

Veertien veelbelovende, jonge Utrechtse onderzoekers krijgen een Veni-subsidie van maximaal 320.000 euro van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Hiermee kunnen ze in de komende drie jaar hun eigen onderzoeksideeën verder ontwikkelen. Er gaat één Veni naar de faculteit Diergeneeskunde, vier naar Geesteswetenschappen, één naar Geowetenschappen, één naar Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, twee naar Sociale Wetenschappen en vijf naar het UMC Utrecht.

Heb je je ooit afgevraagd hoe insecten zich zo ver van hun thuisbasis kunnen bewegen maar toch altijd hun weg terug vinden? Naast biologen, zijn nu ook onderzoekers gespecialiseerd in AI voor kleine autonome robots op zoek naar het antwoord. Drone-onderzoekers van de TU Delft lieten zich inspireren door biologisch onderzoek over hoe mieren hun omgeving visueel herkennen en hun stappen zorgvuldig tellen om zo veilig thuis te komen.

Onderzoekers van de TU/e, onder leiding van Yoeri van de Burgt en Marco Fattori, hebben een belangrijk probleem met betrekking tot neuromorfische chips opgelost. Het nieuwe onderzoek is gepubliceerd in Science Advances. Grootschalige neurale netwerkmodellen vormen de basis van veel AI-gebaseerde technologieën zoals neuromorfische chips, die geïnspireerd zijn op het menselijk brein.

Hittestress en luchtvervuiling teisteren steden steeds vaker. In een nieuw Horizon Europe project zullen onderzoekers een digital twin ontwikkelen die beleidsmakers ondersteunt bij het ontwerpen van veerkrachtige stedelijke gebieden die bestand zijn tegen het veranderende klimaat. Onderzoekers van de TU Delft en 18 andere partners ontvangen de Horizon Europe subsidie voor hun project UrbanAIR.

Door de stijgende zeespiegel zal het aantal scholeksters op drie Waddeneilanden de komende 100 jaar met 56 tot 79 procent extra afnemen. Dat blijkt uit onderzoek van de James Cook University in Australië, waar ook Radboud Universiteit-wetenschappers bij betrokken zijn. Zelfs in een scenario met lage broeikasgasemissies, waarbij de opwarming van de aarde beperkt blijft tot minder dan twee graden, zullen de onderzochte populaties van scholeksters naar verwachting met meer dan de helft afnemen.

Promovendi Bart van der Holst en Gijs Verhoeven onderzochten financiële maatregelen voor netbeheerders om de bestaande capaciteit beter te benutten.

In een wetenschappelijk artikel publiceerde onderzoekers van de Universiteit Twente in Nederland recent belangrijke inzichten over de elementaire deeltjes waaruit licht bestaat. Deze deeltjes, fotonen, 'gedragen' zich verbazingwekkend veel gevarieerder dan de elektronen rondom atomen, terwijl je ze tegelijkertijd veel makkelijker kan controleren.

Op 5 juli 2024 vertrekken vijf onderzoekers van de Radboud Universiteit naar het échte hoge noorden om onderzoek te doen naar klimaatverandering op Spitsbergen. Een week lang zullen de wetenschappers onder leiding van aardwetenschapper Wytze Lenstra monsters nemen van de zeebodem en de waterkolom in één van de fjorden daar.

Wat als we een manier konden vinden om elektrische stromen te laten vloeien zonder energieverlies? Een veelbelovende benadering hiervoor is het gebruik van materialen die bekend staan als topologische isolatoren. Ze bestaan in één (draad), twee (plaat) en drie (kubus) dimensies; allemaal met verschillende mogelijke toepassingen in elektronische apparaten.

Online marktplaatsen zoals Etsy en UpWork maken het mogelijk om met een paar kliks je eigen winkel te openen. Maar hoe zorg je er vervolgens voor dat je producten over de toonbank vliegen? Onderzoekers Anna Paley en Robert Smith van Tilburg University ontdekten dat verkopers succesvoller zijn als ze vermelden dat ze plezier hebben in het produceren van hun artikelen.

Ruben Nicasy verdedigde op 27 juni zijn proefschrift bij de faculteit Applied Physics and Science Education. Sneller, groener en goedkoper. Dat zijn momenteel de sleutelwoorden binnen de printindustrie, die razendsnel vernieuwingen doormaakt. TU/e-onderzoeker Ruben Nicasy ontwikkelde een innovatieve methode die in kaart brengt hoe inkt door papier of karton wordt opgenomen om de printkwaliteit nog verder te verbeteren.

De schadelijke gevolgen van medicijnresten in afvalwater worden steeds duidelijker, maar de metingen om te kijken hoeveel resten er in afvalwater zitten, zijn duur en kosten veel tijd. Met een nieuw model dat milieukundige Caterina Zillien van de Radboud Universiteit heeft ontwikkeld, kan net zo goed berekend worden hoeveel medicijnresten er in het afvalwater zitten - én waar ze precies vandaan komen - als wanneer er daadwerkelijke metingen zouden zijn.

De innovatieve thermostaat BRYS, ontwikkeld door industrieel ontwerper Lenneke Kuijer met haar Veni-subsidie, helpt bewoners om hun woning tot wel negen graden koeler te houden bij zomerhitte.

Mantelzorgen heeft veel invloed op je werkende leven. Mantelzorgers hebben een lager uurloon en zijn minder tevreden met hun werk. Dat concludeert socioloog Klara Raiber, die op 2 juli haar proefschrift verdedigt aan de Radboud Universiteit. Nu steeds meer mensen mantelzorger zijn, is het volgens de onderzoeker tijd voor structurele ondersteuning.

Platformwerk, zoals rijden voor Uber of klussen verrichten via Upwork, is enorm in opkomst, maar werpt ook vragen op over arbeidsrechten. Met een nieuwe EU-richtlijn moet het voor platformwerkers binnenkort eenvoudiger worden om aan te tonen dat ze geen zelfstandigen, maar werknemers zijn. Maar wat komt daarna? Volgens onderzoeker arbeidsrecht Jorn Kloostra is nog onvoldoende aandacht voor de vraag hoe platformwerk een duurzame plek op de Nederlandse arbeidsmarkt moet krijgen.

Een tweede studie door analytisch chemici en immunologen van de Vrije Universiteit Amsterdam en Amsterdam UMC (VUmc) over de aanwezigheid van microen nanoplastics in menselijk bloed bevestigt de eerdere bevindingen van het team (Leslie et al. De eerste studie kreeg overweldigende aandacht, waaronder veel weerstand en ongeloof, vooral vanuit de polymeerindustrie.

Intensief en problematisch social media gebruik tijdens de zwangerschap kunnen leiden tot depressieve symptomen. Dat blijk uit nieuw promotieonderzoek van Tilburg University. "Er moet meer aandacht komen voor deze risicofactoren voor mentale gezondheidsproblemen, die een ongunstige uitkomst kunnen hebben voor moeder en kind." Aan Tilburg University is de afgelopen 30 jaar veel onderzoek verricht naar het algemeen welzijn van vrouwen tijdens de zwangerschap.

Door ons dagelijks handelen op kleine punten te veranderen, is het mogelijk om in korte tijd belangrijke, maatschappelijke ommezwaaien teweeg te brengen - vooral op het gebied van klimaatactie. Een nieuwe IIASA-studie laat zien hoe belangrijk het is om deze dynamiek binnen een breed kader te analyseren, zodat het volledige potentieel ervan kan worden benut om de uitstoot van koolstof terug te dringen.

Diersoorten kunnen soms razendsnel evolueren. Bioloog Niek Barmentlo ontdekte dat dit nu gebeurt in Noord-Amerika. Wilde varkens hebben zich aangepast aan hun omgeving en overspoelen nu de Verenigde Staten. We zien evolutie vooral als een proces van miljoenen jaren, met een complex dier als 'resultaat'.

Het bestaan van een kritiek punt bepaalt het gevolg van (een beetje) oponthoud Een onderzoeksteam heeft een model ontwikkeld dat verklaart hoe systemen die met tijdschema's werken, zoals toeleveringsketens en spoorwegen, soms te maken krijgen met plotselinge explosies van grootschalige vertragingen.