Door de mens veroorzaakte verhoogde stikstofdepositie verandert de bodemkwaliteit in van nature voedselarme ecosystemen. Als gevolg daarvan veranderen ook de leefomstandigheden voor plantenen diersoorten. Dergelijke veranderingen zijn deels goed zichtbaar in het veld. Zo worden plantensoorten die profiteren van extra stikstof vaak dominant, wat leidt tot vergrassing van de heide en veel bosbes of braam in het bos. Minder zichtbaar zijn de effecten van stikstofdepositie op voedselkwaliteit van planten, en de doorwerking daarvan op dieren. Een groep onderzoekers van verschillende Nederlandse en Belgische universiteiten en onderzoeksinstituten laat zien dat door de veranderde verhouding van voedingstoffen veel diersoorten dreigen te verdwijnen.
De verhouding van stikstof en andere belangrijke elementen als fosfor en calcium verschuift en planten blijken meer stikstofrijke aminozuren te maken in verhouding tot andere essentiële aminozuren. Hierdoor treden tekorten op van noodzakelijke voedingsstoffen voor dieren. Planten investeren daarnaast minder in afweerstoffen met een hoog koolstofgehalte, terwijl gifstoffen gebaseerd op stikstof toenemen. Diersoorten die snel groeien en insecten die via een popstadium van larve in volwassen dier veranderen, zoals vlinders, bijen en vliegen, hebben relatief veel fosfor nodig om die snelle groei te kunnen realiseren en ondervinden daardoor meer last van veranderingen in plantkwaliteit dan langzaam groeiende diersoorten en insecten die ontwikkelen als nimfen, zoals wantsen en sprinkhanen.
Door al deze eigenschappen van soorten met elkaar te vergelijken, concludeerden de onderzoekers dat een kleine groep alleseters vaker voordeel van de extra stikstof heeft en vaker plaagvormend zal worden, maar dat een veel grotere groep diersoorten nadeel ondervindt en dus achteruit zal gaan of verdwijnen.
De bevindingen zijn onlangs gepubliceerd in het internationale journal ’Biological Reviews ’.
Afbeelding: De Kleine Heivlinder heeft een leefwijze die haar buitengewoon kwetsbaar maakt voor stikstofdepositie. De rupsen zijn gespecialiseerd op het eten van Buntgras, een plantensoort die voorkomt in uiterst stikstofgevoelig stuifzandhabitat.
Literatuurverwijzing
Joost J. Vogels, Dedmer B. Van de Waal, Michiel F. WallisDeVries, Arnold B. van den Burg, Marijn Nijssen, Roland Bobbink, Matty P. Berg, Harry Olde Venterink & Henk Siepel. Towards a mechanistic understanding of the impacts of nitrogen deposition on producer-consumer interactions . Biological Reviews, 02 June 2023. https://doi.org/10.1111/brv.12972
Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica , Radboud Institute for Biological and Environmental Sciences , Animal Ecology & Physiology
Effect van stikstofdepositie op diersoorten groter dan verwacht
