Jesper Verhoef is de nieuwe ’Researcher-in-Residence’ bij de KB met onderzoek naar LHBTQI+-websites

De Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag heeft historicus en mediawetenschapper Jesper Verhoef geselecteerd als KB Researcher-in-Residence 2023 . Gedurende een half jaar zal hij onderzoek doen naar de cruciale rol die het web speelt in het leven van LHBTQI+-gemeenschappen. Hiervoor duikt hij in de unieke collectie van honderden LHBTQI+-websites die de KB de afgelopen jaren heeft gearchiveerd.

Mapping the Dutch Queer Web Sphere

Een commissie van zes Digital Humanities-experts, die zijn verbonden aan verschillende universiteiten, koos Verhoef aan de hand van zijn aanvraag Mapping the Dutch Queer Web Sphere. Centraal in dit onderzoek staan de vragen: hoe zag de Nederlandse ’queer web sphere’ eruit en welke veranderingen heeft deze ondergaan? En welke websites, organisaties en mensen vormden het netwerk en wat zijn de onderlinge relaties?

Verhoefs project werpt licht op en draagt bij aan de emancipatie(strijd) van queers, een groep die vaak onzichtbaar is in historisch werk. Dit is van groot belang, volgens Verhoef. "Nederlanders heten tolerant te zijn jegens LHBTQI+-gemeenschappen, maar onderzoek wijst uit dat dit in de praktijk zwaar tegenvalt. Zoals het COC terecht stelt , is zichtbaarheid - óók in historisch onderzoek - cruciaal om hierin verbetering te brengen."

Unieke webcollectie

"Al decennia neemt het internet een belangrijke plek in ons leven in en bij historisch onderzoek naar die periode zouden websites dan ook als bron moeten worden gebruikt", vindt Verhoef, "ook wanneer deze niet meer in de lucht zijn." Dit laatste is mogelijk wanneer websites gearchiveerd worden, wat in Nederland door de KB gebeurt.

Sommige websites die Verhoef voor zijn onderzoek wil gebruiken, zoals coc.nl, archiveert de KB al sinds 2008. De meeste andere, zoals gayfarmers.nl en translifestyle.nl, worden sinds 2018 opgeslagen.

Omdat de webcollectie vanwege copyright alleen binnen de muren van de KB raadpleegbaar is, wordt zij amper gebruikt. Eeuwig zonde, vindt Verhoef. "Het gevolg is dat een essentieel deel van onze recente geschiedenis onbelicht is gebleven. Dit is in het bijzonder problematisch voor de geschiedenis van minderheden zoals LHBTQI+-gemeenschappen. Het internet biedt hen onder meer informatie, steun en de kans hun stem te laten horen."

Een essentieel deel van onze recente geschiedenis is onbelicht gebleven. Dit is in het bijzonder problematisch voor minderheden zoals LHBTQI+-gemeenschappen.

Baanbrekend Digital Humanities-onderzoek

Methodisch is Verhoefs project net zo baanbrekend. In samenwerking met collectieen dataspecialisten en een software engineer van de KB, zal hij Digital Humanities-technieken, zoals hyperlinkanalyses en Named Entity Recognition, inzetten om zijn onderzoeksvragen te beantwoorden.

Omdat onderzoek naar gearchiveerde websites nog in de kinderschoenen staat, poogt Verhoef hands-on te tonen hoe zulke computationele methodes toegepast kunnen worden op deze rijke, maar complexe data. Dit moet toekomstig onderzoek naar deze en andere webcollecties stimuleren.