Jolle Demmers spreekt Vlaams Parlement toe bij presentatie jaarverslag Vlaams Vredesinstituut
De oorlog in Oekraïne wordt in het Westen veelal voorgesteld als een duel, David versus Goliath. Maar dat is onterecht, betoogt hoogleraar Conflict Studies Jolle Demmers aan het Vlaams Parlement. "Oorlogen zijn eerder clusters van conflicten," legt ze uit, "met eigen oorzaken en constellaties, die op elkaar inwerken en elkaar versterken." Zo ook de Oekraïneoorlog. Dit zijn de vijf conflicten die Demmers in deze oorlog onderscheidt.
Spanningen en burgeroorlog binnen Oekraïne
Demmers identificeert de lokale spanningen en landelijke tweespalt als het eerste conflict. Deze verdelen Oekraïne sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991, zegt ze. "We zien het geweld tussen pro-Russische en pro-Oekraïense milities, gedreven door een mix van machismo, militarisme, extreem nationalisme en met claims over zelfbestuur en zorgen over behoud van taal en identiteit." Ze wijst erop dat de verschillen binnen Oekraïne groot zijn. "Het afgelopen jaar vluchtten bijvoorbeeld ook drie miljoen Oekraïners naar Rusland."
"Dit eerste conflict muteerde al snel in een intrastatelijk conflict, toen de lokale milities in de Oekraïense staatsstructuren en het leger werden geïncorporeerd." Demmers duidt deze ontwikkeling als het tweede conflict, dat in 2014 uitmondde in de burgeroorlog over de Donbas-regio in het uiterste oosten van het land.
De oorlog in Oekraïne
"Vervolgens is er een derde conflict en voor velen in Europa is dit het meest prominente", vervolgt Demmers. Met de inval van Rusland in februari 2022, transformeerde de Oekraïense burgeroorlog in een interstatelijk conflict. "De inzet van deze oorlog gaat over territorium en bestuur, en raakt aan de soevereiniteit van Oekraïne."
Ook al ligt de focus van Europa voornamelijk op dit conflict, stopt het hier niet, benadrukt Demmers. "Parallel aan deze drie conflicten lopen nog een vierde en een vijfde, beide geopolitiek van aard." En deze moeten volgens haar niet vergeten worden.
Vlaams Vredesinstituut
Hoogleraar Conflict Studies Jolle Demmers was keynotespreker bij de presentatie van het jaarverslag van het Vlaams Instituut voor Vrede en Geweldpreventie. Dit Vlaams Vredesinstituut doet als adviesorgaan van het Vlaams Parlement onderzoek naar vraagstukken rondom vrede en ondersteunt hiermee het werk van het parlement.
Geopolitieke conflicten beïnvloeden Oekraïneoorlog
Het vierde conflict dat Demmers noemt is de geopolitieke strijd met de Verenigde Staten en de NAVO aan de ene kant en Rusland aan de andere. "Dit is een conflict over militaire invloedssferen en veiligheid," legt Demmers uit, "maar ook over economische afzetmarkten, energie, de positie van de NAVO en de wapenindustrie."
"Het vijfde conflict is ook geopolitiek, maar dan mondiaal. Het is de strijd tussen de Verenigde Staten en China over unipolariteit en wereldmacht." De twee landen strijden erom als supermacht invloed uit te oefenen op andere landen, of zelfs de mogelijkheid om als enige land alle andere naar eigen wil te kunnen beïnvloeden.
De oorlog in Oekraïne is volgens Demmers dus veel groter dan het territoriale conflict dat zich nu op Oekraïense bodem afspeelt. "Op dit moment worden al deze vijf conflicten uitgevochten in Oekraïne. We zien hoe belangen en allianties zich vermengen en elkaar versterken in een heel complexe dynamiek van interactie" - een besef dat zeker in Europa nog moet groeien, aldus Demmers.
