Bij de Universiteit Utrecht komt interdisciplinair onderzoek naar een duurzame toekomst samen in het thema Pathways to Sustainability. Een van de langstzittende communities binnen dit thema is Future Food Utrecht , waar wetenschappers, samen met een breed scala aan externe partijen, werken aan de transitie naar een duurzame voedselketen. Wat is de meerwaarde van dit transdisciplinaire samenwerkingsverband? "Alleen met team science over de grenzen van disciplines heen, kun je echt impact maken."
"Het voedselsysteem is een grote brij aan spaghetti. Om echt impact te maken met onderzoek, heb je verschillende disciplines nodig", begint Rebecca Nordquist , universitair hoofddocent bij de faculteit Diergeneeskunde. "Wij kunnen, vanuit onze kennis, allerlei manieren bedenken om het dierenwelzijn te verbeteren, maar die ideeën kun je vervolgens niet zomaar op de kaart duwen. Je hebt bijvoorbeeld juristen nodig die zich wegwijs weten in de wirwar van regelgeving. Om je onderzoek relevanter te maken, moet je dus alles aan elkaar kunnen koppelen."
Dierenwelzijn
Nordquist is core-teamlid en vice-voorzitter van Future Food Utrecht en nog niet zo lang verbonden aan de community. Ze onderzoekt hoe we het welzijn van landbouwhuisdieren kunnen verbeteren. Dat zijn alle dieren die we houden voor de productie van voedsel: koeien dus, maar ook varkens, kippen, enzovoort. Nordquist is met name geïnteresseerd in manieren om het welzijn van deze dieren te verbeteren in de transitie naar een duurzaam voedselsysteem. Binnen Future Food Utrecht vond ze de samenwerkingen die haar onderzoek meer impactvol maken. Nordquist: "Ik heb dingen geleerd waarvan ik dacht: zo had ik er nog niet naar gekeken."
Hoe tof zou het zijn als we kunnen aantonen dat we mensen op dezelfde manier als planten weerbaarder kunnen maken!
Johan Garssen, Future Food Utrecht
Food is farma
Johan Garssen , sinds 2021 voorzitter van Future Food Utrecht, werkt vanuit een heel andere discipline dan Nordquist aan de transitie naar een duurzame voedselketen. Hij is hoogleraar Immunopharmacology bij de faculteit Bètawetenschappen en heeft, naar eigen zeggen, altijd geloofd dat er een belangrijke rol in de farmacologie is weggelegd voor voeding. "Food en farma komen steeds dichter bij elkaar. Zo kan een bepaald dieet ervoor zorgen dat kinderen met de erfelijke stofwisselingsziekte PKU geen hersenschade oplopen", zegt hij.
Centraal in het onderzoek van Garssen staat de vraag hoe je mensen weerbaarder kunt maken tegen ziektes, met behulp van hun dieet. Ook die weerbaarheid is een belangrijk kenmerk van het voedselsysteem van de toekomst.
(Op)gewassen tegen ziektes
Net als Nordquist, heeft Garssen veel baat bij de samenwerkingen binnen Future Food Utrecht met collega’s van andere wetenschappelijke disciplines. Hij haalt bioloog Corné Pieterse aan. Pieterse onderzoekt de interactie tussen planten en hun microbioom; dat zijn alle micro-organismen, zoals bacteriën, virussen en schimmels, die in en op de plant leven. "Pieterse maakt planten weerbaarder tegen ziekten door te spelen met goedaardige micro-organismen in het microbioom. Hij ziet daarbij veel overeenkomsten met het microbioom van mensen", aldus Garssen. "Hoe tof zou het zijn als we kunnen aantonen dat we mensen op dezelfde manier als planten weerbaarder kunnen maken!"
Alleen met team science over de grenzen van disciplines heen, kun je echt impact maken
Rebecca Nordquist, Future Food Utrecht
Plantaardige eiwitten
Garssen is al sinds het prille begin in 2014 betrokken bij Future Food Utrecht. Hij ziet dat de community in de loop van de tijd aan de wieg heeft gestaan van veel grote interdisciplinaire projecten, waaronder CropXR , dat in 2022 een grote investering binnenhaalde. "De wereld ziet dat wij een mooie club zijn", zegt Garssen. "Zo zijn we eerder dit jaar op uitnodiging van het ministerie, nog op handelsmissie naar Frankrijk geweest om bij instituten en bedrijven ons onderzoek aan plantaardige eiwitten te positioneren: nog zo’n belangrijk onderdeel van het voedselsysteem van de toekomst."
Vechten voor budget
Toch loopt de community nog steeds tegen problemen aan, die bovendien groter lijken te worden. "Meer dan voorheen moeten we vechten voor budget", stelt Garssen. "Dat komt doordat we vernieuwende, interdisciplinaire projecten willen optuigen, waarvoor oriënterende samenwerkingen heel belangrijk zijn. Die fase wil je ook financieren en dat is moeilijk in het huidige systeem." "Maar wel hard nodig", voegt Nordquist daaraan toe. "Alleen met team science over de grenzen van disciplines heen, kun je echt impact maken."
