Paula Fikkert ontvangt een ERC Synergy Grant voor onderzoek naar de relatie tussen klank, schrift en taalkennis. De Synergy Grants zijn de grootste subsidies van de European Research Council (ERC). Een subsidie bedraagt maximaal 14 miljoen euro voor een periode van zes jaar.
Het project, getiteld ’Phonological cognisance and allied linguistic representations: acquisition, bilingualism, change and script’ (PAAL) is een samenwerking tussen Paula Fikkert van de Radboud Universiteit, Aditi Lahiri van de Universiteit van Oxford en Allison Wetterlin en Linda Wheeldon van de Universiteit van Agder. Fikkert, hoogleraar Eerste taalverwerving en fonologie aan het Centre for Language Studies en tevens decaan van de Faculteit der Letteren , is de hoofdaanvrager. Na de start van het project blijft ze aan als decaan, waarbij sommige van haar taken worden overgenomen door vice-decanen en de directeur bedrijfsvoering.
Taal produceren en begrijpen
De focus van het project ligt op fonologie, het systeem van klanken en klankstructuren dat we gebruiken om taal te produceren en te begrijpen. De onderzoekers zijn van plan om onder neem gesproken en geschreven taalverwerking, eerste en tweede taalverwerving, taalverandering en schrift te onderzoeken.
Fikkert: ’Taal is een unieke vaardigheid die ons menselijk maakt, en taalverwerking vindt zo snel plaats dat we ons niet bewust zijn van de complexiteit ervan. Fonologie speelt daar een sleutelrol in. Zowel taalproductie als taalbegrip zijn zeker geen triviale taken gezien de enorme hoeveelheid variatie. Geen enkel woord wordt ooit identiek uitgesproken, zelfs niet door dezelfde spreker, en de variatie neemt aanzienlijk toe bij verschillende soorten sprekers - bijvoorbeeld moedertaalsprekers en anderstaligen, kinderen en volwassenen. Daarom zijn fonologische representaties zo belangrijk: ze moeten de essentiële informatie bevatten voor het herkennen van woorden, en details negeren die niet relevant zijn voor herkenning, en de essentiële informatie om woorden te produceren.’
Menselijke taalverwerking begrijpen
Het project houdt zich bezig met fonologische representaties en cognisance, de kennis van de moedertaalspreker over zijn taal. ’Deze kennis is vaak impliciet; een moedertaalspreker van het Engels of Nederlands weet bijvoorbeeld dat ’bnik’ geen bestaand woord is in de taal, zonder zijn mentale lexicon te hoeven raadplegen", legt Fikkert uit. ’Belangrijk is dat wij claimen dat fonologische representaties en cognisance beide nodig zijn. Dit stelt ons in staat om een doorbraak te maken in ons begrip van menselijke taalverwerking, waarin fonologie een sleutelrol speelt.’
De onderzoekers zullen strak gecontroleerde, theoretisch gemotiveerde fonologische manipulaties gebruiken om fonologische processen te testen in verschillende gebieden en in een reeks verschillende talen en populaties. Fikkert: ’Aantonen dat cognisance bepaalt wat wel en niet mogelijk is in de verschillende domeinen, zal leiden tot een beter begrip van processen in al die domeinen en zal een nieuwe basis vormen voor het begrijpen van menselijke taalverwerking. Dit heeft belangrijke theoretische gevolgen. Het kan ook leiden tot innovaties in verwante domeinen, bijvoorbeeld nieuwe methoden om kinderen met taalproblemen te helpen en nieuwe methoden om een taal te leren.
’We streven naar synergie tussen verschillende velden van fonologisch onderzoek. Dit stelt ons in staat om interessant, nieuw en interdisciplinair onderzoek op te zetten voor toekomstige generaties wetenschappers - een groep die we zullen blijven opleiden zoals we eerder hebben gedaan.’
