Op 20 september neemt Theo Nijman, hoogleraar Econometrie van de Financiële Markten, na bijna veertig jaar afscheid van Tilburg University. In zijn afscheidsrede wil hij de beeldvorming rondom de nieuwe pensioenwet ’demystificeren’. Volgens Nijman kan de wetenschap onafhankelijk tegenwicht bieden in de verhitte pensioendiscussie.
’Het nieuwe pensioen’ is de titel van de rede die Theo Nijman op 20 september zal uitspreken. De titel is met zorg gekozen: Nijman is een van de grondleggers van de nieuwe pensioenwet, de Wet toekomst pensioenen (Wtp). Ook blikt hij vooruit naar de invulling van zijn eigen pensioen, waarin hij parttime betrokken blijft bij de universiteit.
Misverstanden over de nieuwe pensioenwet
In zijn afscheidsrede deelt de scheidend hoogleraar een aantal belangrijke lessen uit twintig jaar intensieve pensioendiscussie. Een daarvan is het belang van heldere communicatie. De nieuwe pensioenwet kan het stelsel evenwichtiger, persoonlijker en transparanter maken, maar door ongelukkige communicatie en gekleurd woordgebruik bestaan er nogal wat misverstanden over, zegt Nijman. Termen als ’casino-pensioen’, ’korten van pensioen’ of ’rekenrente’ hebben jarenlang voor verwarring gezorgd in het debat en de besluitvorming vertraagd.
Nijman: ’Een ander misverstand is dat pensioenuitkeringen voorheen zeker waren, en in het nieuwe pensioenstelsel ’onzeker’ worden. Dankzij de Wtp kunnen pensioenfondsen de pensioencontracten juist beter afstemmen op bijvoorbeeld de leeftijd van de deelnemer. En keuzes die gemaakt kunnen worden komen niet langer ten last van andere deelnemers. Dit maakt het systeem duurzamer en eerlijker.’
Belang van de wetenschap
Onafhankelijk academisch onderbouwd tegenwicht is essentieel in het pensioendebat, aldus Nijman. In 2005 was hij een van de initiatiefnemers van Netspar , een kennisnetwerk rondom pensioenen en vergrijzing. Sinds de oprichting heeft Netspar zich ontwikkeld tot een invloedrijke bron van kennis over pensioenen. Netspar heeft een belangrijke rol om zowel de maatschappelijke discussie, als sociale partners, pensioenfondsen, verzekeraars en de individuele deelnemers te voeden met informatie.
Uitlegbaarheid en draagvlak
Nijman: ’Een andere les uit de jarenlange discussie over pensioenhervormingen is dat keuzes vaak gebaseerd worden op ondoorzichtige pensioenmodellen, en communicatie en vertrouwen een bijzaak achteraf lijken. Wat als we dat omdraaien, en bij het ontwerp van het pensioenstelsel zouden beginnen met uitlegbaarheid en draagvlak? Simpele en begrijpelijke keuzes zoals jaarlijks gelijke procentuele aanpassingen voor alle deelnemers en gegarandeerde pensioeninkomens, zouden meer draagvlak creëren. Die keuze mogelijk maken en motiveren wat de nadelen ervan zijn, zou het stelsel begrijpelijker en acceptabeler maken voor iedereen.’
Onafhankelijk academisch onderbouwd tegenwicht is essentieel in het pensioendebat
Theo Nijman
Over Theo Nijman
Theo Nijman (1957) is een vooraanstaande Nederlandse econoom, gespecialiseerd in financiële econometrie en pensioenen. Hij promoveerde in 1985 aan de VU en werd daarna benoemd tot universitair hoofddocent aan de Katholieke Hogeschool Tilburg. In 1993 werd hij benoemd tot hoogleraar Econometrie van de Financiële Markten. Sinds 2013 is hij daarnaast hoogleraar Pensioenbeheer en Risicomanagement, een leerstoel mogelijk gemaakt door Instituut Gak. Nijman speelde een sleutelrol bij de oprichting en uitbouw van Netspar, een internationaal kennisnetwerk over pensioenen. Daarnaast heeft hij bijgedragen aan de Wet toekomst pensioenen. In 2024 ontving hij de gouden oeuvreprijs van PensioenPro voor zijn bijdrage aan de sector.