Op 5 juli 2024 vertrekken vijf onderzoekers van de Radboud Universiteit naar het échte hoge noorden om onderzoek te doen naar klimaatverandering op Spitsbergen. Een week lang zullen de wetenschappers onder leiding van aardwetenschapper Wytze Lenstra monsters nemen van de zeebodem en de waterkolom in één van de fjorden daar.
De eilandengroep wordt gezien als een "natuurlijk laboratorium" voor het bestuderen van de impact van klimaatverandering in de toekomst: deze Arctische gebieden warmen tot ongeveer vier keer sneller dan het mondiale gemiddelde. Onderzoek laat zien dat de gletsjers op Spitsbergen steeds sneller smelten en in de toekomst waarschijnlijk gaan verdwijnen. Lenstra: ’Door naar processen op en rondom Spitsbergen te kijken, kunnen we een idee krijgen wat de gevolgen van klimaatverandering in de toekomst voor de rest van de wereld zouden kunnen zijn.’
Fytoplankton
Dit veldwerk is onderdeel van een groter project waarvoor de aardwetenschapper eerder dit jaar tien weken veldwerk deed rondom Antarctica. Waar hij toen meevoer op een Duits onderzoeksschip samen met een heleboel wetenschappers met verschillende vakgebieden, vaart hij nu met een Noors schip (de G.O. Sars) dat helemaal voor hemzelf en zijn team is. ’We gaan onderzoek doen naar voedingsstoffen in de oceaan die de groei van fytoplankton (algen) beïnvloeden. Dit is belangrijk, omdat groeiend fytoplankton zuurstof produceert en CO2 opneemt. Bovendien is fytoplankton een belangrijke voedingsbron voor dieren in de oceaan.’
Om te groeien hebben deze algen verschillende voedingsstoffen nodig zoals fosfaat en stikstof, maar ook de spoormetalen ijzer en mangaan. Wanneer een van deze zogenoemde micronutriënten niet beschikbaar is, kan het fytoplankton niet groeien of CO2 opnemen. Lenstra: ’In poolgebieden limiteert de beperkte aanwezigheid van ijzer en mangaan vaak de groei van fytoplankton. Klimaatverandering kan ervoor zorgen dat er meer of juist minder ijzer en mangaan beschikbaar komt in de oceaan en daardoor zal de groei van fytoplanktongroei mogelijk veranderen. We gaan onderzoeken hoe dit rondom Spitsbergen zit.’
Middernachtzon
Zulk veldwerk vraagt een strakke voorbereiding. ’Al onze veldwerkspullen zijn een aantal weken voor het veldwerk al opgestuurd naar Bergen in Noorwegen waar ze de boot op gaan. Vanuit daar vaart de G.O. Sars naar Longyearbyen op Spitsbergen waar wij ook aan boord zullen stappen.’ Die week op het onderzoeksschip wordt overigens geen vakantie, vertelt de onderzoeker: ’Eenmaal aan boord moeten we hard werken, want er is maar beperkte tijd om zo veel mogelijk monsters te nemen. Tijdens ons verblijf is het middernachtzon en wordt het dus niet donker ’s nachts. Dit maakt het makkelijker om gedurende de nacht door te werken, maar zorgt er ook voor dat je natuurlijke ritme volledig verandert.’
Na het veldwerk vaart de G.O. Sars terug naar Bergen waar de onderzoekers begin augustus hun monsters kunnen ophalen. ’Hierna volgen maanden van labwerk om al deze monsters te analyseren. We verwachten nieuwe informatie te vinden die ons kan helpen met het voorspellen van de impact van klimaatverandering op poolgebieden. Wij hopen daarmee ook iets te kunnen zeggen over de effecten van mondiale klimaatverandering in de toekomst.’
Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica , Radboud Institute for Biological and Environmental Sciences
