Veertien veelbelovende, jonge Utrechtse onderzoekers krijgen een Veni-subsidie van maximaal 320.000 euro van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Hiermee kunnen ze in de komende drie jaar hun eigen onderzoeksideeën verder ontwikkelen. Er gaat één Veni naar de faculteit Diergeneeskunde, vier naar Geesteswetenschappen, één naar Geowetenschappen, één naar Recht, Economie, Bestuur en Organisatie, twee naar Sociale Wetenschappen en vijf naar het UMC Utrecht. Hieronder een samenvatting van alle onderzoeksprojecten.
Advanced environmental sampling techniques to reduce global infectious disease burden: a One Health approach focusing on livestock farms as zoonotic hotspots
Intensieve veehouderijen zijn hotspots voor zoönotische ziekteverwekkers. Wereldwijd brengt dit grote risico’s met zich mee voor de gezondheid van zowel mens als dier. Adequate preventie en bestrijding van zoönotische uitbraken is dus heel belangrijk. Daarvoor is vooruitgang in monitoring cruciaal om beter inzicht te krijgen in de introductie, circulatie en emissie van ziekteverwekkers. Dit onderzoeksproject is erop gericht om nieuwe technologieën te ontwikkelen voor luchtmonstername op veehouderijen, waardoor breed screenen van micro-organismen en gerichte detectie van specifieke zoönotische ziekteverwekkers mogelijk is.
"Het is dringend nodig om ziekteverwekkers op veehouderijen beter te monitoren. Zo beperken we risico’s voor de volksgezondheid en voorkomen we negatieve gevolgen voor dierenwelzijn en de economie."
Naar een ’herstory’ van de saxofoon: Vrouwen, mecenaat en muziekpraktijk in de Verenigde Staten in de late 19de en vroege 20ste eeuw
De westerse muziek heeft de reputatie een mannelijke aangelegenheid te zijn. In dit project wil Kurt Bertels dat beeld bijstellen door de rol van vrouwen in de vroegste decennia van de saxofoon te onderzoeken. Deze uitvinding van Adolphe Sax uit 1841 oefende al snel een grote aantrekkingskracht uit op vrouwen, vooral in de Verenigde Staten. Zowel witte als zwarte vrouwen omarmden het instrument om met eigen financiële middelen muziektradities te vernieuwen. Dit onderzoek bestudeert voor het eerst de artistieke visies van vrouwen als mecenas en saxofonist. Het besteedt daarbij aandacht aan de genderen raciale opvattingen die hun beeldvorming bepaalden.
"Dankzij dit Veni-project kan ik eindelijk de vroegste sporen van ondernemerschap bij de eerste generatie van vrouwelijke saxofonisten onderzoeken. Hiermee introduceer ik de saxofoon voor het eerst als een casestudy voor cultuurwetenschappelijke vragen over gender, etnicitieit, uitvoeringspraktijk en mecenaat. Behalve een alternatieve geschiedschrijving van de vroege saxofoon zal deze beurs mij de kans geven om een inclusiever beeld centraal te stellen van de muziekgeschiedenis en de emancipatoire rol van cultureel ondernemerschap. Ik kijk erg uit naar de samenwerking met de leerstoel Mecenaatstudies binnen het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek."
"Dankzij dit Veni-project kan ik eindelijk de vroegste sporen van ondernemerschap bij de eerste generatie van vrouwelijke saxofonisten onderzoeken."
Religieuze dialoog in het vroegmoderne christendom, 1550-1700
Het vroegmoderne christendom was verdeeld langs politieke, religieuze en ideologische scheidslijnen. Dialoog, in het bijzonder tussen christenen uit Europa en het Midden-Oosten, werd gezien als een essentieel middel om verdeeldheid te overwinnen. In dit project onderzoekt Richard Calis hoe vormen van dialoog het christendom in en buiten Europa vormde in de periode 1550-1700.
"Middels een comparatieve methode en gesitueerd binnen de global history, laat het project zien dat het christendom in vroegmodern Europa en het Midden-Oosten onlosmakelijk met elkaar was vervlochten. Daarmee geeft het ons dieper inzicht in een fundamentele vraag over de samenleving: hoe kan dialoog een verdeelde wereld verenigen? Onder welke voorwaarden komt dialoog tot stand, wat werkt beperkend en hoe kunnen gepolariseerde partijen omgaan met de uitdagingen van de dialoog?"
"Hoe kan dialoog een verdeelde wereld verenigen? Onder welke voorwaarden komt dialoog tot stand, wat werkt beperkend en hoe kunnen gepolariseerde partijen omgaan met de uitdagingen van de dialoog?"
Kunst, religie of erfgoed? De positie van inheemse Afrikaanse tradities in de religieus diverse kustregio van Kenia
Veel christenen en moslims in Afrika associëren inheemse Afrikaanse tradities met primitiviteit en hekserij. In dit project onderzoekt Erik Meinema hoe mensen van de Giriama-bevolkingsgroep in de kustregio van Kenia hun tradities verdedigen tegen zulke kritiek door deze te presenteren en te categoriseren als kunst, religie of erfgoed. Het onderzoek biedt inzicht in de pogingen van inheemse groepen om erkenning te vinden voor hun tradities in diverse samenlevingen, waarin zij zich verhouden tot christenen, moslims en (inter)nationale instituties zoals UNESCO.
"Recent wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de relaties tussen kunst, religie en erfgoed, echter voornamelijk in Europa. We weten veel minder over het mondiale bereik van deze frames en hoe mensen in Afrikaanse samenlevingen zich deze frames eigen maken en ter discussie stellen. Met dit project wil ik onderzoeken hoe inheemse groepen zichzelf tot deze mondiale frames verhouden. Welke kansen en uitdagingen bieden deze frames aan hen die proberen rechten en erkenning te claimen voor hun tradities?"
"Ik wil onderzoeken hoe inheemse groepen zichzelf tot mondiale frames verhouden. Welke kansen en uitdagingen bieden deze frames aan hen die proberen rechten en erkenning te claimen voor hun tradities?"
Zoeken naar betekenis: Verborgen discourse-signalen in communicatie blootleggen
Om een geschreven of gesproken tekst goed te begrijpen, moeten mensen de verbanden tussen zinnen herkennen, zoals oorzaak-gevolg en tegenstellingen. Verbindingswoorden als ’omdat’ en ’maar’ helpen hierbij, maar vaak ontbreken deze woorden. Er is nog weinig bekend over welke andere signalen er zijn om verbanden aan te geven en of mensen deze signalen kunnen gebruiken. Merel Scholman gaat onderzoeken hoe verbanden in natuurlijke taal worden uitgedrukt en hoe mensen ze herkennen tijdens het lezen of luisteren.
"Dit helpt ons om beter te begrijpen hoe mensen effectief communiceren, zowel in geschreven tekst als in gesprekken. Deze kennis kan helpen om bijvoorbeeld taaltechnologie te verbeteren, zoals slimme assistenten en taalmodellen, of om robots natuurlijkere gebaren te laten maken. Ook zal mijn onderzoek nuttig zijn voor het onderwijs, door nieuwe inzichten te bieden voor lesmateriaal over tekststructuren en non-verbale communicatie."
"Deze beurs is een belangrijke stap in mijn wetenschappelijke carrière. Ik kijk ernaar uit om de komende jaren mijn onderzoeksprogramma uit te voeren en bij te dragen aan ons begrip van taal en communicatie."
Harnessing self-reinforcing feedbacks for bog restoration: engineering patch-size and spatial configuration
"Deze beurs maakt het voor mij mogelijk om mijn eigen onderzoekslijn op te bouwen betrekkende facilitatie in veenmossen. Veenmossen zijn de bouwers van veengebieden en die doen dit door samen te groeien in clusters. Bij grotere clusters kunnen veenmossen beter en harder groeien en zijn ze beter bestand tegen milieustress, zoals droogte. Op dit mechanisme richt ik mij en wil ik inzetten om venen te herstellen. Ik heb daarnaast de kans om mijn skillset te vergroten door te gaan werken met drones om herstelde venen in heel Europa ruimtelijk te analyseren.
Venen herbergen unieke biodiversiteit en zijn essentieel voor klimaatmitigatie door hun ongeëvenaarde koolstofopslag. Wereldwijde degradatie van veengebieden maakt het herstellen van venen urgent. Door innovatieve herstelmethoden te onderzoeken en ontwikkelen die gebruik maken van facilitatie van veenmossen wil ik veenherstel succesvoller maken. Deze kennis kan dus helpen om biodiversiteit te herstellen en klimaat-mitigerende maatregels uit te voeren".
"Venen herbergen unieke biodiversiteit en zijn essentieel voor klimaatmitigatie door hun ongeëvenaarde koolstofopslag."
Business in and for war: the role and limits of international humanitarian law
Bedrijven zijn vaak een onzichtbare bron van lijden in gewapende conflicten. Ze voeden oorlogen door financiële en materiële middelen te verstrekken aan strijdende partijen. Ze nemen deel aan de gedwongen verplaatsing van burgers om natuurlijke hulpbronnen te exploiteren en profiteren van illegale nederzettingen in bezette gebieden.
Het vaststellen van de rol van het internationaal humanitair recht (het recht van gewapende conflicten) rondom bedrijven waarvan de activiteiten verband houden met, ondersteunen of anderszins bijdragen aan een gewapend conflict, biedt mogelijkheden voor een effectievere regulering van het bedrijfsleven in en voor oorlog. Door doctrines, empirisch onderzoek en kritische juridische methoden te combineren, zal Alessandra Spadaro de toepasbaarheid van het internationaal humanitair recht en de relatie ervan met andere relevante juridische kaders vaststellen, en de grenzen van het recht kritisch beoordelen tegen de achtergrond van het mondiale systeem van de politieke economie. "Zakendoen tijdens een oorlog mag niet doorgaan als ’business as usual!"
"Zakendoen tijdens een oorlog mag niet doorgaan als ’business as usual!"
Using prediction to understand upward mobility and inform policy
Het beklimmen van de economische ladder beschouwt Javier Garcia Bernardo als een van de grote uitdagingen van de eeuw. "Met mijn onderzoek hoop ik beter te begrijpen wat belangrijk is bij opwaartse mobiliteit. Is het van belang uit welk gezin je komt, naar welke school je gaat, of in welke buurt je woont? Als we het antwoord weten, kan dit helpen om beleidsbeslissingen te nemen die kansengelijkheid en inclusie bevorderen."
"Met mijn onderzoek hoop ik beter te begrijpen wat belangrijk is bij opwaartse mobiliteit."
Cracking Conspiracies: Revealing the Socio-Developmental Roots of Radicalization
Complotgeloof is wijdverspreid. Verontrustend genoeg radicaliseren sommige complotgelovers, waarbij ze gewelddadig worden of de wet overtreden. Bij het begrijpen en oplossen van complot-radicalisering, ligt de nadruk vaak op wat er ’mis’ is met sommige complotgelovers. Door te focussen op individuele tekortkomingen, blijven externe factoren onderbelicht die evenzeer van invloed kunnen zijn op overtuigingen en gedrag. Daarom richt dit project zich op de vraag wanneer en hoe complotgeloof kan leiden tot radicalisering, met aandacht voor de rol van ervaringen in de kindertijd en sociale omgeving. De onderzoeksresultaten kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van effectieve preventiemaatregelen tegen dit urgente en uitdagende probleem.
"We willen ontdekken hoe complotgeloof en radicalisering zich ontwikkelen door kinderen en ouders te interviewen. Daarnaast gaan we kijken naar welke sociale omstandigheden hierbij een rol zouden kunnen spelen, bijvoorbeeld beperkt welzijn."
Muscle (re)Animation via Neural Interfaces and Facial Electrical Stimulation (MANIFESt)
Communicatie is een essentieel onderdeel van ons leven. Mensen met een ernstige verlamming kunnen echter niet vrijwillig bewegen of spreken en kunnen daarom niet communiceren met familie en dierbaren. Een neurale interfacetechnologie kan hen helpen door gebruik te maken van hun hersenactiviteit en beoogde communicatiesignalen op te halen, waarbij de verlamming wordt omzeild. In dit project zal ik de wetenschappelijke haalbaarheid testen van een nieuwe technologie gebaseerd op 1) detectie van gezichtsuitdrukkingen op basis van hersenactiviteit, en 2) daaropvolgende elektrische stimulatie van het gezicht om gedetecteerde gezichtsuitdrukkingen te induceren. Dergelijke technologie zou het communicatievermogen van mensen met verlamming kunnen herstellen.
Meer over Julia BerezutskayaZekerder over onzekerheid in vergoeding van nieuwe medicijnen
Gen therapieën (GT’s) zijn veelbelovende als behandeling voor ernstige ziekten. Maar door hoge prijzen, worden ze geconfronteerd met vergoedingsuitdagingen. Kosten-effectiviteitsanalyses (KEA’s) worden gebruikt om vergoedingsbeslissingen te informeren. De informatie die deze KEAs informeert is vaak beperkt, doordat GTs zich op nieuwe, vergeten en weesindicaties richten. Ik ga nieuwe methoden ontwikkelen door middel van Bayesiaanse statistiek, om onzekerheid in KEAs van GTs te verminderen en vergoedingsbeslissingen beter te informeren. Dit doe ik aan de hand van 2 casussen: spinale spieratrofie en hemofilie B. De voorgestelde methoden hebben groot potentieel om breder in de gezondheidseconomie ingezet te worden
Meer over Renske ten HamOntraadselen van ALS: vroege detectie met geavanceerde MRI
Gentherapie is een veelbelovende behandeling voor mensen met een verhoogd genetisch risico op ALS. De eerste klinische studies laten zien dat gentherapie de ziekte remt, maar dat het de reeds verloren spierkracht niet kan herstellen. Het is daarom van groot belang dat gentherapie zo vroeg mogelijk gegeven wordt. Dit vereist dat neurologen de eerste tekenen van ALS in de spieren kunnen detecteren. In dit onderzoek, ontwikkelen onderzoekers een nieuwe beeldvormingsmethode met als doel de vroege ziektetekenen in de spieren van mensen met een verhoogd risico op ALS in beeld te brengen.
Meer over Linda HeskampVISION: oVercoming Immunotherapy reSistance In cOlorectal caNcer
Uitgezaaide darmkanker behoort tot de drie meest dodelijke kankers wereldwijd. Er zijn bepaalde immuuncellen, genaamd myeloïde cellen, die de behandeling met immuuntherapie moeilijk maakt in deze patiënten doordat ze het immuunsysteem onderdrukken. Mijn aanpak richt zich op het begrijpen van deze cellen in darmtumoren met beeldvormende massacytometrie. Hiermee zoeken we naar specifieke aangrijpingspunten op deze cellen voor gerichte medicijnbehandeling. Vervolgens test ik of het blokkeren van deze aangrijpingspunten met antistoffen de immuunonderdrukking kan stoppen. Hierdoor kunnen we in de toekomst immunotherapie eindelijk effectief te maken bij deze ziekte, en meer patiënten met darmkanker genezen.
Meer over Daniëlle KrijgsmanSorting out extracellular vesicles - Identifying cancer extracellular vesicle subpopulations responsible for tumour microenvironment remodeling
Kankercellen sturen signalen via kleine blaasjes naar het omliggende normale weefsel om daar tolerantie op te bouwen voor tumorprogressie. Deze blaasjes, die in tumoren en bloed worden aangetroffen, zijn potentiële therapeutische doelen en hulpmiddelen voor het monitoren van ziekten. De blaasjes zijn echter niet allemaal hetzelfde; ze zijn er in verschillende soorten met verschillende functies, die nog onbekend zijn. De onderzoekers veronderstellen dat er unieke blaasjestypen zijn die bijdragen aan veranderingen in het normale weefsel die tumorprogressie bevorderen, en gebruiken een nieuwe aanpak om dit te demonsteren. De ontdekte blaasjes zullen potentieel hebben als biomarkers en therapeutische doelen.
Meer over Maria Laura Tognoli